Chuyên ngành: Dược liệu- Dược học cổ truyền

Mã số: 62.73.10.01

Họ và tên nghiên cứu sinh: Nguyễn Quốc Huy

Họ và tên cán bộ hướng dẫn khoa học:

1. GS. TS. Phạm Thanh Kỳ

2. TS. Trần Văn Ơn

Cơ sở đào tạo: Trường đại học Dược Hà nội

- Đây là lần đầu tiên mô tả chi tiết đầy đủ các bộ phận của cơ quan dinh dưỡng và sinh sản của cây đực, cây cái và xác định tên khoa học 3 cây thu hái ở Sapa (Lào Cai) là S. brachyandra Diels, ở Ba Vì (Hà Nội) là S. dielsiana Y. C. Wu., ở Phong Nha (Quảng Bình) dự kiến là S. sinica Diels. Xác định tên khoa học đã giúp cho các kết quả nghiên cứu về hóa học và sinh học được khẳng định rõ nguồn gốc, lần đầu tiên công bố đặc điểm vi học của thân cây, cuống lá, lá và đặc điểm bột của 3 loài nghiên cứu.

- Đồng thời đã thăm dò khả năng nhân giống từ hom và hạt loài S. dielsiana và theo dõi cây trồng 2 năm đều phình thành củ, điều này rất có ý nghĩa vì loài này đã đưa vào sách đỏ.

- Đã xác định hàm lượng L-tetrahydropalmatin trong củ loài S. brachyandra là 3,69 ± 0,06 %, loài S. dielsiana là 0,40 ± 0,01 % và loài S. sinica là 2,43 ± 0,04 %. Qua đó đã đề xuất không nên dùng củ loài S. dielsiana để chiết L-tetrahydropalmatin và nên phát triển trồng loài S. brachyandra và S. sinica làm nguyên liệu chiết xuất L-tetrahydropalmatin làm thuốc an thần.

- Đã phân lập và xác định cấu trúc hóa học được 21 chất, trong đó có 15 alcaloid, 3 flavonoid và 3 terpenoid. Trong các chất phân lập được có 1 alcaloid isostephaoxocanin lần đầu tiên phân lập từ thiên nhiên. 1 alcaloid: orientalin; 3 flavonoid: kaempferin, juglanin,quercetin và 3 terpenoid: acid euscaphic a. maslinic và a. arjunic lần đầu tiên công bố có trong chi Stephania. 9 alcaloid: (-) isocorypalmin, (-) corypalmin, (-) corydalmin, discretamin, (-) stepholidin, palmatin, dehydrocorydalmin, palmatrubin, stepharin lần đầu tiên phân lập từ loài S. brachyandra. Dehydrocrebanin và oxostephanin lần đầu tiên phân lập từ loài S. dielsiana. Sinomenin lần đầu tiên phân lập từ loài S. sinica. L-tetrahydropalmatin đều được phân lập từ 3 loài nghiên cứu.

- Lần đầu tiên công bố liều độc LD₅₀ và độc tính bán trường diễn của dịch chiết nước của loài S. dielsiana (củ dòm).

- Đã chứng minh dịch chiết nước củ loài S. dielsiana có tác dụng giảm đau bằng phương pháp gây đau quặn chuột thí nghiệm bằng acid acetic, có tác dụnggiảm phù viêm chân chuột và giảm trọng lượng u hạt

- Lần đầu tiên công bố hợp chất Oxostephanin phân lập từ củ loài S. dielsiana có tác dụng gây độc cho cả 3 dòng tế bào ung thư gan (Hep-2), ung thư cơ vân (RD) và ung thư phổi (LU) với IC₅₀ lần lượt là 0,566; 0,755 và 1,404.